Чӑвашстат пӗлтернине ӗненсен ялта ӗҫ укҫин шайӗ аван ӳссе пырать.
Ҫак статистика органӗ ял хуҫалӑхӗнчи, сунарти тата вӑрман хуҫалӑхӗнчи уйӑхри вӑтам ӗҫ укҫине тишкернӗ те, кӑҫалхи кӑрлач–ака уйӑхӗсенче шалу 13 пин те 26 тенкӗ те 80 пуспа танлашнине шутласа кӑларнӑ. Пӗлтӗрхи ҫулталӑк пуҫламӑшӗнчи тӑватӑ уйӑхрипе илсе пӑхсан вӑл 11,7 процент ӳсни курӑнать иккен. Статистсем республикӑн экономикинчи вӑтам ӗҫ укҫипе те танлаштарса кӑтартнӑ. Ял хуҫалӑхӗнче, сунарта тата вӑрман хуҫалӑхӗнче ӗҫлекенсен вӑл 64,5 процента ларать-мӗн. Экономикӑн мӗнпур отраслӗнчи шалу хӑпарнине илес тӗк, унта ӳсӗм 4 процентпа танлашнӑ.
Ҫапах та маларах асӑннӑ 13 пин тенкӗ вӑтам цифра иккенне тӗпе хурсан, кунта хуҫалӑх ертӳҫин те, фермӑра ӗне сӑваканӑн шалӑвӗ те кӗнине манмалла мар-тӑр.
Чӑваш Енре ӗҫе кӳлӗнекен фермерсене аталанмашкӑн грантсем валеҫсе панӑ. Ытларахӑшӗ ӑна пахча ҫимӗҫ лартса ӳстерме, выльӑх-чӗрлӗх ӗрчетме, фермӑсем хута яма тивӗҫнӗ.
Акӑ Канаш районӗнчи Ачча ялӗнчи Захаровсем хӑйсен фермине уҫма палӑртнӑ. Хӑйсем каланӑ тӑрӑх, вӗсен хальлӗхе выльӑх-чӗрлӗхе усрамалли вырӑн пур. Анчах вӗсем мӑйракаллӑ шултра выльӑх шутне ӳстерме палӑртнӑ. Кун валли ферма кирлӗ. Апат хатӗрлемешкӗн техника пур-мӗн.
Захаровсен 10 ене, пӑрусем. Вӗсем уйра кӗтӳре ҫӳреҫҫӗ. Татьяна Захарова ку ялтах ҫуралса ӳснӗ, ҫавӑнпа выльӑха мӗнле пӑхмаллине пӗлет. Пӗлтӗр вӑл фермер хуҫалӑхӗ йӗркелеме шутланӑ. Унӑн 110 гектар ҫӗр те пур. Ӗҫе пурнӑҫлама тӑванӗсем пулӑшаҫҫӗ.
Захаровсем пурӑна-киле ҫакна ӑнланнӑ: тупӑш тӑвас тесен ӗне нумайрах тытмалла.
Ҫӗртме уйӑхӗ ҫитсен ял халӑхӗн хӗрӳ тапхӑр пуҫланать. Ҫӗр ӗҫченӗ хӗл валли выльӑх-чӗрлӗх апачӗ хатӗрлеме тытӑнать. Ҫавна май республикӑри районсенче хӗрсе кайсах утӑ ҫулаҫҫӗ.
Хальлӗхе нумай ҫул ӳсекен 7 пин тонна курӑк ҫулса илнӗ, 342 тонна утӑ, 5 пин ытла тонна сенаж хатӗрленӗ.
Пуринчен те малта Елчӗк районӗ пырать. Кунта 2 пин ытла гектар ҫӗр ҫинчи курӑка ҫулса илнӗ ӗнтӗ.
Вӑрнар районӗнче те ӗҫ хӗрӳ пырать. Карл Маркс ячӗллӗ ял хуҫалӑх предприятийӗн кӑҫал 900 мӑйракаллӑ шултра выльӑх валли апат хатӗрлемелле. Вӗсем сумалли ӗне валли уйрӑмах паха утӑ хатӗрлеҫҫӗ. Нормӑсене пӑхӑнаҫҫӗ, ку сӗт суса илессине, унӑн пахалӑхне ӳстерме пулӑшать. Уй-хирте вӗсен пӗлтӗр туяннӑ ҫӗнӗ техника ӗҫлет.
Иртнӗ шӑматкун Вӑрнар районӗн ҫыннисем Акатуя пухӑннӑ. Унта «21-мӗш ӗмӗрти Кулибин» курав та ӗҫленӗ. Халӑх алӑпа тунӑ тракторсене курма пултарнӑ.
Конкурса 6 ҫын хутшӑннӑ. Вӗсем — Хапӑсри Александр Фирсов, Вӑрнарти Рюрик Николаев, Упнерти Алистарь Иванов, Вӑрнарти Владимир Савельев, Малти Ишекри Григорий Лукин, Вӑрнарти Сергей Никитин. Вӗсем хӑйсем хатӗрленӗ техникӑна кӑтартнӑ. Хӑшӗ-пӗри курава темиҫе техника та илсе килнӗ. Рюрик Николаев ав хӑйех трактор, фреза, ҫӗрулми лартмалли тата кӑлармалли агрегат хатӗрленӗ. Александр Мефодьев трактор тата сухапуҫ пуҫтарнӑ.
Курава килнисем техникӑна ҫав кунах туянма та хирӗҫ пулман-мӗн. Жюри Кулибинсен ӗҫӗсене хакласа ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртнӑ. «Трактор техники» номинацире Александр Фирсов ҫӗнтернӗ. Иккӗмӗш вырӑна Рюрик Николаев тухнӑ, виҫҫӗмӗшне — Алистарь Иванов. Валерий Савельева ятарлӑ парнепе чысланӑ.
«Ял хуҫалӑх ураписем тата ӗҫ хатӗрӗсем» номинацире Рюрик Николаев мала тухнӑ. Григори Лукин — 2-мӗш, Сергей Никитин 3-мӗш вырӑнсене йышӑннӑ.
Выльӑх апачӗ хатӗрлеме вӑхӑт ҫитни пирки Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерстви «Агро-Инноваци» хысна предприятийӗ пӗлтерни тӑрӑх васкатать. Ку хыпара вӑл хӑйӗн официаллӑ сайтӗнче ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнчех вырнаҫтарнӑ.
Маларах асӑннӑ хысна предприятийӗ иртнӗ эрнере республикӑри хӑш-пӗр хуҫалӑха ҫитсе унти ял хуҫалӑх предприятийӗсенче выльӑх апачӗ хатӗрлемелли культурӑсем ҫулма хатӗррипе хатӗр маррине пӑхса ҫӳренӗ. Вӗсем «Колос» сӑнавлӑ хуҫалӑхра, «Атлашевский», «Коминтерн», «Новый Путь» кооперативсенче пулнӑ, нумай ҫул ӳсекен курӑка ҫулма вӑхӑт ҫитнине палӑртнӑ. Пӑрҫа йышшисем чечеке ларнӑ, пӗрчӗллисем пучаха ларас патен ҫитнӗ. Апла пулсан вӗсене сенаж хума шӑпах вырӑнлӑ. Кӑштах вӑхӑт иртсен вӗсенчи протеин сахалланса юлать.
Ӗнер Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев районсемпе хуласен администрацийӗсен пуҫлӑхӗсемпе видеоконференци ирттернӗ. Унта ытти ыйтупа пӗрлех ҫураки епле пынине те сӳтсе явнӑ.
Сергей Павлов ял хуҫалӑх министрӗ ҫуртри пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗ тӗлне 194,4 пин гектар ҫинче акнине пӗлтернӗ. Ҫакӑ вӑл планпа пӑхнин 98,1 проценчӗ иккенне пӗлтерет. Вӑрӑлӑх акакан куккуруса министр уйрӑммӑн асӑнса хӑварнӑ. Ку культурӑна 2,1 пин гектар акнӑ иккен. Элӗк, Патӑрьел (100,3%), Вӑрнар (104,2%), Йӗпреҫ, Канаш (100,8%), Комсомольски (100,8%), Пӑрачкав (100,1%), Етӗрне тата Елчӗк районӗсенчи хуҫалӑхсем планпа пӑхнӑ лаптӑкран иртнӗ. Шупашкар районӗнче палӑртнин 87,6 процентне ҫӗннӗ.
Акса-лартнипе пӗрлех тӗштырӑна ҫумкурӑкран тата сӑтӑрҫӑран хӳтӗлес тесе эмел сапма пуҫланӑ.
Паян Чӑваш Ене килнӗ Китай делегацийӗ Ҫӗрпӳ районӗнче пулса курнӑ. Унта вӗсем район администрацийӗн пуҫлӑхӗпе Александр Казаковпа тӗл пулнӑ. Тӗлпулура ял хуҫалӑхра килӗштерсе ӗҫлессине сӳтсе явнӑ.
Сычуань провинцийӗнчен килнӗ делегаци йышӗнче Раҫҫейри тата Никама пӑхӑнман патшалӑхсенчи президенчӗ, «Силинь» директорӗ Айго хуҫа пулнӑ.
Китай хӑнисем Туҫи ял тӑрӑхӗнче пулнӑ, агропарк тумашкӑн ҫӗр пӑхнӑ. Унта савут туса лартасшӑн. Унта комбикорм кӑларӗҫ, аш-какай цехӗ пулӗ, сивӗтмӗшсем лартӗҫ, пылак ҫимӗҫ пӳлӗмӗсене хута ярӗҫ.
Республикӑра ҫӑмарта туса илесси чакнӑ. «Юрма» пысӑк агрохолдинг ку енӗпе ӗҫлеме пӑрахса бройлер ӳстерме тытӑннӑ. Анчах ЧР Ял хуҫалӑх министерствинче шутланӑ тӑрӑх, ку лару-тӑру вырӑнти аграрисене аталанма май парать. Тӗслӗхрен, Муркашри чӑх-чӗп фабрики кун тӗлӗшпе ӗҫлеме пуҫланӑ.
Пӗлтӗр вӗсем 78 миллион ытла ҫӑмарта туса илнӗ. Ку — рекорд. Кунашкалли планра та пулман-мӗн. Халӗ предприяти ҫӑмарта тӑвакан шурӑ Хайсекс чӑхсем ҫине куҫнӑ. Вӗсене пӑхма йывӑр мар, ҫӑмарта нумай тӑваҫҫӗ.
Пӗлтӗр кӗркунне тырӑ, витамин хушкӑчӗ тата ытти компонент хакланнӑ май предприятие йывӑр килнӗ. Ҫӑмарта та хакланнӑ. Предприятин тӗп директорӗн тивӗҫӗсене вӑхӑтлӑха пурнӑҫлакан Сергей Шпарев каланӑ тӑрӑх, вӗсем продукцие хаклатма тӑрӑшмаҫҫӗ.
Ҫӑмартан ҫурри Чӑваш Ен пасарӗсене каять. Ыттисем — федераци сечӗсене. Предприяти гипермаркетсемпе пӗр чӗлхе тупнӑ. Муркашра туса илнӗ ҫӑмартасене Чулхула облаҫӗнче, Тутарстанра, Мари Республикинче, Мускавра курма май пур.
Фабрикӑра 150 ҫын ӗҫлет. Вӑтамран вӗсем 17700 тенкӗ укҫа илеҫҫӗ-мӗн. Унта малашне тӑватӑ цехри оборудование ылмаштарма палӑртаҫҫӗ.
«Чӑваш бройлерӗ» акционерсен уҫӑ обществи ҫӗр лаптӑкне чӑх каяшӗпе вараланӑ-мӗн. Лаптӑк пӗчӗкех мар. Ял хуҫалӑх тӗлӗшпе усӑ курмалли 20 гектар каяшпа вараланнӑ. Ҫакна Россельхознадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗн ӗҫченӗсем палӑртнӑ.
Административлӑ тӗпчев палӑртнӑ тӑрӑх, 20 гектар лаптӑк чӑх каяшне пула йывӑр металлсемпе «пуянланнӑ». Ҫакна тӑпра тӗслӗхӗсене тӗпченӗ хыҫҫӑн палӑртнӑ.
Ведомство пӗлтернӗ тӑрӑх, организацин ҫав лаптӑка рекультивацилемелле тата лаптӑка йӗркене кӗртмелле.
Шупашкар районӗн сучӗ «Чӑваш бройлерне» ҫӗре биологи рекультивацийӗ тутарма йышӑннӑ.
Паян Красноармейски районӗнче «иккӗмӗш ҫӑкӑр» лартма тухнӑ. Ку ӗҫе унта чи малтан «Таябинка» агрофирма пуҫӑннӑ. Акционерсен тулли мар обществи шутланакан ҫак предприяти ҫӗрулмин «Гала» сортне элита туяннӑ. Ӑна вӑл аякри ҫӗре кайсах илсе килнӗ. Ӑна агрофирма Тӗмен облаҫӗнчи «КРиММ» агрофирмӑра туяннӑ.
Чаплӑ сортлӑскере тӑпрана чиксе хуриччен тӗрлӗ чир-чӗртен тата сӑтӑрҫӑран хими тата биологилле препаратсемпе сиенсӗрлетеҫҫӗ.
Тӑпрана хатӗрлеме тата лартма хуҫалӑх пӗрер агрегата явӑҫтарнӑ. Ҫывӑх вӑхӑтра ҫӗрулми ларта тата тепӗр агрегата явӑҫтарӗҫ.
«Таябникӑра» «иккӗмӗш ҫӑкӑр» пурӗ 250 гектар йышӑнӗ. Ун валли вӑрлӑх ҫителӗклине маларах палӑртрӑмӑр ӗнтӗ. Унччен асӑннӑ сортсӑр пуҫне элита тата суперэлита шутланакан вӑрлӑха пурӗ 120 тонна туяннӑ.
Сӑнсем (7)
+27.3 °C